Ormanlar 'iklim değişikliğine karşı dikkat çekici derecede dirençli' ancak yangınlar ve ormansızlaşma tehdidi altında kalmaya devam ediyor.
Amazon yağmur ormanlarındaki en büyük ağaçlar giderek büyüyor ve sayıları artıyor. Yeni bir araştırmaya göre, bozulmamış bir yağmur ormanının atmosferdeki karbondioksiti nasıl çekip kabuk, gövde, dal ve köklerde hapsedebildiği gösteriliyor.
İklim Değişikliği Yağmur Ormanlarını Bile Vuruyor
Bilim insanları, Perşembe günü Nature Plants dergisinde yayımlanan makalenin, büyük ağaçların daha önce düşünülenden daha fazla iklim dayanıklılığına sahip olduğunun sevindirici bir teyidi olduğunu ve bozulmamış tropikal bitki örtüsünün artan sıcaklıklara ve şiddetli kuraklıklara rağmen etkili bir karbon tutucu görevi görmeye devam ettiğini söyledi.
Ancak yazarlar, bu hayati rolün, yolların ve çiftliklerin genişletilmesiyle oluşan yangınlar, parçalanma ve arazi temizleme nedeniyle giderek daha fazla risk altında olduğu konusunda uyardılar.
Leeds Üniversitesi'nden Profesör Oliver Phillips, "Bu iyi bir haber, ama nitelikli bir iyi haber. Sonuçlarımız yalnızca yakından takip ettiğimiz el değmemiş, olgun ormanlar için geçerli. Amazon ormanlarının iklim değişikliğine karşı olağanüstü dirençli olduğunu gösteriyorlar. Korkum, ormansızlaşmayı durduramazsak bunun pek bir işe yaramayacağı." diye konuştu.
Bu uyarı, Brezilya'nın, hâlâ geniş yağmur orman alanlarına sahip son bölgelerden birinin yakınında, Orta Amazon'dan geçen BR-319 adlı büyük bir yol inşa etmeyi planlamasıyla birlikte geldi. Bolivya ayrıca soya plantasyonları ve sığır çiftlikleri için endişe verici bir hızla ağaç kesmeye devam ediyor.
Çalışma, Brezilya, İngiltere ve diğer ülkelerdeki 60 üniversiteden yaklaşık 100 araştırmacı tarafından yürütüldü ve Amazon'daki 188 parseldeki ormanlarda son 30 yılda meydana gelen değişiklikler incelendi.
Gövdelerin ortalama kesitinin her on yılda %3,3 oranında kalınlaştığını ve en büyük artışın daha büyük ağaçlarda görüldüğünü buldular. Bu artış, insan kaynaklı gaz, petrol ve kömür yakımı sonucu atmosferdeki karbondioksit (CO2) miktarının artmasına bağlandı.
Castanheiras (Brezilya cevizi ağaçları), sumaúmas (kapoks) ve Angelim vermelho gibi büyük ağaçlar 30 metrenin üzerine çıkabildiğinden bitki örtüsüne hakimdir ve bitkiler arasında fotosentez için gereken ışık, su ve besin maddeleri için rekabeti yönlendirir.
Sonuçlar, ormanların en iyi korunan alanlarının, iklimin istikrara kavuşturulması mücadelesinde önemli müttefikler olmaya devam ettiğini, ancak bunların tek başına, otomobiller, fabrikalar ve enerji santralleri tarafından küresel olarak havaya pompalanan tüm ekstra karbondioksitle başa çıkmak için yeterli olmadığını ortaya koyuyor.
Ayrıca, daha fazla ormansızlaşmanın önlenmesinin önemini de ortaya koyuyorlar. Amazon'un tarım işletmeleri ve altyapı nedeniyle büyük ölçüde parçalanmış bölgeleri (çoğunlukla güneydoğuda) halihazırda karbon yutaklarından karbon kaynaklarına dönüşmüş durumda .
Büyük ağaçlar, orman ile tarım arazisi veya mera arasındaki sınırın kenarında izole edildiklerinde veya bırakıldıklarında şiddetli rüzgara, yangına ve kuraklığa karşı daha savunmasız hale gelirler.
Onlarca yıl boyunca, yoğun ormanlarda bile büyük ağaçların, boyutlarına kıyasla nispeten sığ köklere sahip oldukları düşünüldüğü için, sıcaklıklar arttıkça daha hızlı ölecekleri varsayılıyordu. Ancak son araştırmalar, çoğunun çok daha derinlerden su çekebilen çok ince köklere sahip olduğunu gösteriyor.
Amazon'un büyük bölümünde son birkaç yıldır yaşanan şiddetli iklim değişikliği ve kuraklığın ölüm oranlarına nasıl etki ettiği henüz netlik kazanmadı.
Yeni makalenin baş yazarlarından Cambridge Üniversitesi'nden Adriane Esquivel-Muelbert, büyük ağaçların biyomun işleyişi açısından orantısız bir öneme sahip olduğunu söyledi. Ormandaki ağaçların yalnızca %1'ini oluşturmalarına rağmen, karbon döngüsü ve depolamasının %50'sinden ve muhtemelen su döngüsünün de benzer bir oranından sorumluydular.
Esquivel-Muelbert, "Büyük ağaçlar öldükten sonra ormanlar çok daha kuru hale geliyor. Bu durum ormanın yapısını değiştiriyor ve büyük ağaçların büyümesi uzun zaman aldığı için yeniden canlanması uzun zaman alıyor. Bu yüzden Amazon'da sayılarının ve boyutlarının arttığını görmek biraz umut verici. Orada bir miktar direnç var." dedi.
