Grönland'daki araştırmacılar, buzdağlarının parçalanmasının sıcak deniz suyunu nasıl karıştırdığını izlemek için 10 kilometrelik bir fiber optik kablo kullandılar. Ortaya çıkan yüzey tsunamileri ve devasa gizli su altı dalgaları, buzul yüzeyindeki erimeyi yoğunlaştırıyor. Bu güçlü karıştırma etkisi, buz kaybını daha önce düşünülenden çok daha fazla hızlandırıyor. Çalışma, sıcaklıklar arttıkça Grönland buz sisteminin ne kadar kırılgan hale geldiğini gözler önüne seriyor.
Buzdağı kopması, büyük buz parçalarının bir buzulun ön kısmından kopup okyanusa düşmesiyle meydana gelir. Bu doğal olay, Grönland buz tabakasındaki buzun hızla erimesine büyük katkıda bulunur. Zürih Üniversitesi (UZH) ve Washington Üniversitesi (UW) liderliğindeki uluslararası bir ekip, ilk kez fiber optik teknolojisi kullanarak, düşen buzun etkisiyle salınan buzun hareketinin, eriyen buzul suyunun yüzeyin altındaki daha sıcak deniz suyuyla nasıl karıştığını izledi.
Daha sıcak su, deniz suyunun neden olduğu erime erozyonunu artırıyor ve buzulun kenarındaki dikey buz duvarının tabanını aşındırıyor. Bu da buzulların parçalanmasını ve buna bağlı olarak buz tabakalarından kütle kaybını artırıyor.
Deniz tabanında fiber optik kablo kullanılarak dalga ölçümleri
GreenFjord projesi kapsamında, UZH, UW ve çeşitli İsviçreli ortaklardan araştırmacılar, buzağılama davranışlarını incelemek için kapsamlı bir saha çalışması yürüttüler.
Eqalorutsit Kangilliit Sermiat buzulunun önündeki fiyort boyunca deniz tabanına on kilometre uzunluğunda bir fiber optik kablo yerleştirdiler. Güney Grönland'daki bu hızlı hareket eden buzul, her yıl okyanusa yaklaşık 3,6 km3 buz bırakıyor; bu da İsviçre'deki Furka dağ geçidi yakınlarındaki Rhône buzulunun yıllık hacminin neredeyse üç katı.
Araştırma ekibi, yeni oluşan yarıklar, düşen buz blokları, okyanus dalgaları veya sıcaklık değişiklikleri gibi olayların kablo boyunca neden olduğu küçük titreşimleri algılayan bir yöntem olan Dağıtılmış Akustik Algılama (DAS) yöntemini kullandı.
Sualtı dalgaları buzul erimesini ve aşınmasını artırıyor
Bir buzdağı suya çarptıktan sonra, buzağılama kaynaklı tsunamiler adı verilen yüzey dalgaları fiyort boyunca ilerler ve üst su katmanlarını karıştırır. Grönland fiyortlarındaki deniz suyu eriyik sudan daha sıcak ve yoğun olduğundan, daha derin katmanlara doğru batar.
Ekip ayrıca, yüzey sakinleştikten çok sonra bile yoğunluk katmanları arasında hareket etmeye devam eden başka bir dalga türü tespit etti. Gökdelenlerle karşılaştırılabilir yüksekliklere ulaşabilen bu iç su altı dalgaları, yukarıdan görülemese de uzun süreler boyunca suyu karıştırmaya devam ediyor.
Bu sürekli hareket, ılık suyu yukarı çekerek buzulun kenarındaki erimeyi ve erozyonu artırıyor ve daha fazla buzağılamaya yol açıyor. Fiber optik kablo, daha önce mümkün olmayan bu inanılmaz buzağılama çarpanı etkisini ölçmemizi sağladı. Toplanan veriler, buzağılama olaylarını belgelemek ve buz tabakalarının hızlı düşüşünü daha iyi anlamak için gelecekteki çabaları destekleyecek.
Kırılgan ve tehdit altındaki bir sistem
Bilim insanları, deniz suyu ile buzağılama arasındaki etkileşimlerin buzul geri çekilmesinde önemli bir rol oynadığını uzun zamandır biliyorlardı, ancak sahada detaylı ölçümler toplamak son derece zordu.
Buzdağlarıyla dolu fiyortlar, düşen buzlardan dolayı sürekli tehlike arz ediyor ve uydu gözlemleri, bu etkileşimlerin gerçekleştiği yüzeyin altında neler olduğunu yakalayamıyor.
Grönland buz tabakası, İsviçre'den yaklaşık 40 kat daha büyük bir alanı kaplar. Tamamen erirse, küresel deniz seviyeleri yaklaşık yedi metre yükselir. Küçülen buzullardan akan büyük miktardaki eriyik su, Körfez Akıntısı gibi büyük okyanus akıntılarını da bozarak Avrupa iklimi üzerinde önemli etkilere yol açabilir.
Kırılan buzulların geri çekilmesi, Grönland fiyortlarındaki ekosistemleri daha da etkiler. Dominik Gräff, "Dünya sistemimizin tamamı, en azından kısmen, bu buz tabakalarına bağlıdır. Sıcaklıklar çok yükselirse çökebilecek kırılgan bir sistemdir" diye uyarıyor.
