Yeni bir araştırmaya göre bilim insanları, erken embriyolar üretebilen döllenebilir yumurtalar üretmek için insan deri hücreleri kullandılar. Bu gelişme, kısırlık (doğurganlık) tedavisindeki olanakları genişletebilir.
Deri Hücreleri ile Döllenebilir Yumurta Üretildi
Salı günü Nature Communications dergisinde yayınlanan kavram kanıtlama çalışması, hücrenin genetik bilgisinin çoğunu içeren kısmı olan çekirdeğin sıradan bir insan deri hücresinden alınıp, çekirdeği çıkarılmış bir donör yumurtasına nakledilmesini içeriyordu. Araştırmacılar, 82 adet işlevsel insan oositi veya olgunlaşmamış yumurta hücresi üretti ve bunlar daha sonra laboratuvarda döllendi.
Çalışmanın ortak yazarlarından ve OHSU Tıp Fakültesi'nde kadın doğum profesörü olan Dr. Paula Amato'ya göre, sonuç - deri hücresini veren kişiyle DNA paylaşan ve başka bir bireyin spermiyle döllenebilen bir yumurta - kısırlığa yönelik yeni bir yaklaşım geliştirmede bir dönüm noktası, ancak tekniğin klinik olarak kullanılabilir hale gelmesi en az on yıl alacak.
Amato, e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, "Bu, yaşlı kadınların veya herhangi bir nedenle (örneğin daha önce kanser tedavisi görmüş) yumurtası olmayan kadınların genetik olarak ilişkili bir çocuğa sahip olmalarına olanak tanıyacak," dedi. "Ayrıca, eşcinsel çiftlerin (örneğin iki erkek) her iki partnerle de genetik olarak ilişkili bir çocuğa sahip olmalarına olanak tanıyacak."
Araştırmacıların aşması gereken en önemli zorluk, yeniden programlanmış döllenmiş yumurtanın doğru sayıda kromozoma sahip olduğundan emin olmaktı: Seks hücreleri (sperm ve yumurta) her biri 23 kromozoma sahip, bu sayı cilt hücreleri gibi sıradan insan hücrelerinde bulunan 46 kromozomun yarısı kadar.
Çoğunlukla Portland'daki Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi'nde bulunan ekip, doğal hücre bölünmesini taklit ederek, 23 kromozomdan oluşan bir setin atılmasını ve geriye işlevsel bir yumurta hücresinin kalmasını sağlayan bir yöntem geliştirdi. Araştırmacılar bu işleme "mitomeyoz" adını verdi.
Ancak, çalışma sırasında üretilen yumurtaların %9'undan azı embriyo gelişiminin blastosist aşamasına, yani döllenmeden sonraki beş veya altı güne ulaşabilmiştir. Bu, embriyoların genellikle tüp bebek tedavisi sırasında rahme transfer edildiği zamandır.
Amato ayrıca, ortaya çıkan tüm embriyoların kromozomal olarak anormal olduğunu, bunun ya toplam kromozom sayısının yanlış olması ya da her çiftten bir tane bile olmaması nedeniyle olduğunu açıkladı. Embriyoların sağlıklı bebeklere dönüşmesinin beklenmeyeceğini ve muhtemelen hepsinin erken gelişmeyi durduracağını da sözlerine ekledi.
Çalışmanın yazarları, tekniğin kliniklerde kullanılabilmesi için güvenli ve etkili hale getirilmesi amacıyla kapsamlı ek araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Özellikle, kromozomların doğru sayıda kromozom içeren yumurtalar oluşturmak için nasıl eşleşip ayrıldığını daha iyi anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyuluyor.
Çalışmanın ortak yazarı ve OHSU Embriyonik Hücre ve Gen Terapisi Merkezi Direktörü Shoukhrat Mitalipov, bir basın bülteninde, doğal üremede bile embriyoların yalnızca üçte birinin blastosist aşamasına ulaştığını belirtti.
Çalışmada, "Bu aşamada bu sadece bir kavram kanıtı olarak kalıyor ve gelecekteki klinik uygulamalardan önce etkinliğin ve güvenliğin sağlanması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor" denildi.
‘Önemli bir başlangıç’
Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'ta moleküler, hücre ve gelişim biyolojisi profesörü olan Amander Clark gibi bu alandaki diğer uzmanlar da ihtiyatlı bir iyimserlik içinde. Yeni çalışmada yer almayan Clark, araştırmanın etkileyici bir gelişme olmasına rağmen, teknolojinin mevcut haliyle bir doğurganlık tedavisi olarak işe yaramayacağını söyledi.
UCLA Üreme Bilimi, Sağlık ve Eğitim Merkezi direktörü de olan Clark, "Tüm embriyolar genetik olarak anormaldi. Bu nedenle, teknik iyileştirmeler yapılana kadar bu yaklaşım IVF laboratuvarında sunulmayacak ve sunulmamalıdır," dedi.
Ancak milyonlarca kadının, yumurtalıkları çok az yumurta ürettiğinde veya elde edilen yumurtalar tüp bebek tedavisinde işe yaramadığında, primer yumurtalık yetmezliğinden muzdarip olduğunu belirten Clark, yeni makalede bildirilen yaklaşımın "önemli bir başlangıç" olduğunu söyledi.
Çalışma ekibi, 1997 yılında Dolly adlı bir koyunu klonlamak için kullanılan ünlü bir teknik olan somatik hücre çekirdeği transferinden yararlandı. Bu durumda, araştırmacılar bir ebeveynin kopyasını oluşturdular.
Bir kişinin genetik bilgisinin bir setiyle kopyalanması olan insan üreme klonlaması birçok ülkede yasaktır .
Yeni araştırma, her iki ebeveynden de kromozom taşıyan embriyolarla sonuçlandı. Ancak somatik hücre çekirdeği transfer tekniği klonlamayla ilişkili olduğundan, Clark "bu teknolojinin klinik uygulamaya taşınmasının önündeki yasal engellerin yüksek olacağını" söyledi.
Southampton Üniversitesi'nde üreme tıbbı profesörü ve üreme tıbbı ve cerrahisi fahri danışmanı olan Ying Cheong, bu atılımın "heyecan verici bir kavram kanıtı" olduğunu söyledi.
Londra'daki Bilim Medya Merkezi tarafından paylaşılan yorumlarda, araştırmaya dahil olmayan Cheong, "Bu henüz çok erken bir laboratuvar çalışması olsa da, gelecekte kısırlık ve düşük yapma konusundaki anlayışımızı değiştirebilir ve belki de bir gün başka seçeneği olmayanlar için yumurta veya sperm benzeri hücreler yaratmanın kapısını açabilir" dedi.
"Bilim insanları ilk kez, sıradan vücut hücrelerinden alınan DNA'nın bir yumurtaya yerleştirilebileceğini, aktive edilebileceğini ve kromozomlarının yarıya indirilebileceğini, böylece normalde yumurta ve sperm oluşturan özel adımların taklit edilebileceğini gösterdiler" diye ekledi.
