Alberta'nın güneybatısında bulunan küçük bir balığın fosili, yayın balığı, sazan ve tetra balıklarını içeren ve günümüzde tüm tatlı su türlerinin üçte ikisini oluşturan balık süper grubu otophysans'ın kökeni ve evrimi hakkında yeni bilgiler sağlıyor.
Batı Üniversitesi, Royal Tyrrell Paleontoloji Müzesi ve uluslararası işbirlikçileri tarafından incelenen örnek, Geç Kretase dönemine (yaklaşık 100,5 milyon ila 66 milyon yıl öncesine tarihlenen ikonik Tyrannosaurus Rex'in yaşadığı dönem) ait yaklaşık 4 cm uzunluğunda bir balığa ait iskelettir. Tamamen yeni bir balık türü olan bu balık artık Acronichthys maccognoi olarak adlandırılıyor.
Balıkların Evrimi…
“Acronichthys'in bu kadar heyecan verici olmasının nedeni , otophysans süper grubuna dair kayıtlarımızdaki bir boşluğu doldurmasıdır. Grubun Kuzey Amerika'daki en eski üyesidir ve günümüzde yaşayan birçok tatlı su balığının kökenini ve erken evrimini belgelemeye yardımcı olacak inanılmaz veriler sağlar” diyor araştırmanın yazarı ve yer bilimleri profesörü Neil Banerjee.
Banerjee, Western Üniversitesi'nde yardımcı yer bilimleri profesörü olan Lisa Van Loon, Royal Tyrell Müzesi'nde emekli küratör olan Don Brinkman, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'den Juan Liu ve Alberta Üniversitesi'nden Alison Murray'in de aralarında bulunduğu uluslararası bir ekiple iş birliği yaptı.
Otofizanlar, ilk dört omurun yüzme kesesinden (balıkların suda önemli miktarda enerji harcamadan pozisyonlarını korumalarını sağlayan gazla dolu bir iç organ) gelen titreşimleri kulağa iletmek üzere modifiye edilmiş olmasıyla ayırt edilir ve temelde bir insan kulağı gibi işlev görür.
Bu, bulunan Acronichthys fosilinin iskeletinde çıplak gözle kolayca fark edilebilir. Van Loon, hem Saskatchewan, Saskatoon'daki Kanada Işık Kaynağı'nda hem de Illinois, Lemont'taki Gelişmiş Foton Kaynağı'nda senkrotron ışın hatlarını kullanarak, bilgisayarlı tomografi (mikro-BT) taramalarıyla daha gelişmiş ve ayrıntılı bir görüntü elde etti.
Mikro-BT taramaları, tahribatsız (tarih öncesi fosilleri incelerken kritik öneme sahip), bir nesne (bu durumda Acronichthys) dönerken bir dizi 2 boyutlu X-ışını projeksiyonu alarak nesnelerin 3 boyutlu sanal modellerini oluşturan yüksek çözünürlüklü X-ışını görüntüleridir.
“Royal Tyrrell Müzesi tarafından toplanan fosil örneklerinin çoğu inanılmaz derecede hassas ve bazılarını kayanın kendisinden çıkarmak imkansız. Bu nedenle mikro-BT taramaları sadece içeridekilerin ayrıntılı görüntülerini elde etmek için en iyi yöntem olmakla kalmıyor, aynı zamanda fosilin tamamını yok etmekten kaçınmanın en güvenli yolu da” diyor Van Loon.
 |
Bir balık, iki balık, kırmızı balık, mavi balık
Acronichthys'in keşfi paleontolojik kayıtlara yeni bir tür kazandırırken, aynı zamanda otofizanların kökenlerini izlemek için de kritik veriler sağlıyor; çünkü süpergrubun tatlı su türüne dönüşmeden önce deniz (tuzlu su) türü olarak ortaya çıktığı anlaşılıyor. Bu keşif, deniz türünden tatlı su türüne geçişin otofizanların evrimi sırasında en az iki kez gerçekleştiğini gösteriyor.
Çalışma, otofizanların denizel türlerden tatlı su türlerine yeni bir ayrışma zamanını yaklaşık 154 milyon yıl önce (Geç Jura dönemi) - yani süper kıta Pangea'nın yaklaşık 200 milyon yıl önce parçalanmaya başlamasından sonra - tahmin ediyor. Araştırmacılar, tuzlu su okyanuslarında yüzemiyorlarsa, minik Acronichthys'in (tatlı su ataları artık Antarktika hariç her kıtada yaşadığı için) kıtadan kıtaya nasıl geçtiğini anlamaya çalışıyorlar.
"Dinozorlar oldukça heyecan verici canlılar, bu yüzden onlara çok zaman ve emek harcadık, bu yüzden nasıl oldukları hakkında çok şey biliyoruz, ancak tarih öncesi tatlı su balıklarının çeşitliliğini anlama konusunda henüz çok az şey biliyoruz," dedi Brinkman. "Hâlâ bilmediğimiz çok şey var ve Kanada'daki bir fosil alanı, şu anda dünyanın dört bir yanındaki nehir ve göllere hakim olan grupların kökenlerini anlamamız için bize anahtar sağlıyor."
